Akran Zorbalığına Karşı Farkındalık Yaratma Yolları

Akran zorbalığı günümüzün en önemli sosyal problemlerinden biridir. Çocuklar kadar yetişkinleri de olumsuz etkileyen zorbalık, fiziksel, sosyal ve duygusal olarak ciddi hasara neden olabilir. Söz konusu hasarı engellemek içinse akran zorbalığına karşı önlemler alınabilir. Her bireyin saygı ve güveni hak ettiği ilkesinden hareketle okul ve kurumlarda akran zorbalığına ilişkin farkındalık yaratma stratejileri geliştirilebilir.

Akran Zorbalığı Nedir?

Genellikle aynı yaş grubundaki bireyler arasında meydana gelen akran zorbalığı, bir kişinin diğerine karşı sürekli olarak olumsuz davranışlar sergilemesidir. Akran zorbalığı deyince akla ilk olarak çocuklar gelse de yetişkinler arasında da oldukça yaygındır. Bir davranışın akran zorbalığı olarak kabul edilmesi için şu özelliklere sahip olması gerekir:

• Güç dengesizliği: Zorba, mağdura göre fiziksel, sosyal veya psikolojik olarak daha güçlüdür. Bu güç zorbalığın devam etmesine olanak tanır.
• Tekrarlanma: Zorbalık tek seferlik bir olay değildir. Zorba aynı kurbanı tekrar tekrar rahatsız eder.
• Hedef odaklılık: Zorba birine kazara değil bilerek zarar verir. Belirli bir bireyi hedef alan zorba, kasıtlı bir şekilde eylemlerini gerçekleştirir.

Zorbalık Türleri Nelerdir?

Akran zorbalığı farklı biçimlerde kendini gösterebilir. Her yaş grubunda farklı şekillerde ortaya çıkabilen bazı zorbalık örneklerini şöyle sıralayabiliriz:

• Sözel Zorbalık: Hakaret etmek, lakap takmak, küfür etmek, küçümsemek, alay etmek, tehdit içeren ve gurur kırıcı sözlü ifadeler sıklıkla karşılaşılan sözel zorbalık örnekleridir.
• Duygusal/Sosyal Zorbalık: Korkutmak, manipüle etmek, kişisel özgürlüğü kısıtlamak, görmezden gelmek, arkadaş grubu içinde dışlamak, yok saymak, yardım etmemek, dedikodu yapmak, grup çalışmalarında sorumluluk veya görev vermemek, gruptaki diğer kişilerin de onunla konuşmasını ve arkadaşlık etmesini engellemek, hakkında söylenti çıkarmak, onurunu zedelemek, haksız yere öğretmen veya müdür gibi otorite figürlerine şikâyet etmek sık rastlanan sosyal zorbalık örnekleri arasında sayılabilir.
• Fiziksel Zorbalık: Tekmelemek, yumruk atmak, iteklemek, yanından geçerken omuz atmak veya zorla eşyalarını almak gibi doğrudan fiziksel eylemleri içeren davranışlar fiziksel zorbalık kapsamında değerlendirilir.

Bu zorbalık türlerine ek olarak son yıllarda dijital medya araçlarının çeşitlenmesi ve kullanımının artmasına bağlı olarak siber zorbalık adı verilen zorbalık türüne ilişkin davranışlar da yaygın olarak görülür. Kişinin video ve fotoğraflarının izinsiz bir şekilde kullanılması, internet ve sosyal medya mecralarında söylenti yayılması gibi davranışlar siber zorbalığa örnek sayılabilir.

Akran Zorbalığına Karşı Farkındalık Yaratma Yolları

Akran zorbalığı her yaş grubunda ve her ortamda görülebilir. Bu nedenle zorbalığa ilişkin farkındalık oluşturmak, özellikle çocukların kendisini nasıl koruyacağını öğrenmesi bakımından kilit önem taşır.

Akran zorbalığına karşı farkındalık oluşturmak için başvurabileceğiniz bazı yöntemler bulunur:

• Zorbalık Konusunda Bilgi Verin: Özellikle çocukların zorbalığın ne olduğu ve hangi davranışların zorbalık olduğu hususunda bilgilendirilmesi gerekir. Zorbalık davranışları hakkında bilgi edinen çocuklar, hem kendilerine hem de çevresindekilere yapılan negatif davranışları daha iyi analiz edebilir.
• Pozitif Bir İletişim Kurun: Çocuğunuzla pozitif bir iletişim kurun ve her gün düzenli olarak sohbet etmeye özen gösterin. Gününün nasıl geçtiğini ve arkadaşlarıyla ilişkilerini sizinle paylaşabileceği rahat bir iletişime teşvik edin.
• Rol Model Olun: Kurban, fail ve seyirci zorbalığın üç tarafıdır. Özellikle zorbalığa maruz kalmayan kişilerin, diğer kişilere zorbalık uygulandığında nasıl davrandığı bu davranışların seyrinde önemli bir rol oynayabilir.
• Ortama Yeni Girenlerin Dışlanmış Hissetmesine İzin Vermeyin: Başkalarının nasıl hissedebileceğini hayal etmek ve doğru davranış biçimiyle diğerlerine de örnek olmak zorbalığa ilişkin farkındalık oluşturmak açısından iyi bir yöntemdir.
• Zorbalık Farkındalığına İlişkin Davranış Kuralları Oluşturun: Bir okul veya kuruluş için bir davranış kurallarına sahip olmak, kabul edilemez davranışlar ve zorbalar için sonuçların tanımlanmasına yardımcı olabilir.
• Zorbayla Yüzleşin: Zorbalar, mağdurla yüzleştiklerinde genellikle davranışlarını durdururlar. Mağdur, kendisi için ayağa kalkma konusunda rahat hissetmeyebilir, bu yüzden bunu onun adına yapabilirsiniz.
• Kapsayıcı Aktiviteler Düzenleyin: Okulda veya iş yerinde zorbalığın nasıl durdurulabileceğine ilişkin diğer öğretmenlerin veya çalışanların fikirlerini alabilirsiniz. Kapsayıcılığı artıran aktiviteler mükemmel bir ilk adımdır.

Eğitim ve farkındalık yaratma akran zorbalığıyla mücadelede en etkili araçlardır. Bu konuda planlı adımlar atarak hem bireysel düzlemde hem okul ve iş yeri gibi toplulukların bulunduğu ortamlarda daha güvenli ve destekleyici bir çevre oluşturulabilir.